Klasa 1 Biologia. Zwierzęta mórz i oceanów Połącz w pary. wg Binazuziak. Klasa 1 Przyroda. Zwierzęta oceanów i mórz Odkryj karty. wg Renatakoziel. zwierzęta po angielsku Połącz w pary. wg Litwinkokacper. Klasa 1 Klasa 3 Angielski zwierzęta. Podział prądów morskich ze względu na stałość i czas trwania Inny podziałopiera sięna obserwacji rocznej zmiennościprzebiegu prądówi pozwala wyróżnićtypy prądówze względuna stałośći czas trwania: prądystałe–związaneze stałymiwiatrami; stanowi przedstawia podział terytorialny mórz i oceanów analizuje podział wpływów na Antarktydzie Uczeń poprawnie: wyjaśnia, dlaczego Antarktyda zgodnie z postanowieniami międzynarodowymi obszar międzynarodowy, objęty całkowitym zakazem eksploatacji surowców mineralnych Uczeń poprawnie: prognozuje zmiany liczby państw a) samodzielnie korzystanie z dóbr naturalnych własnego kraju, b) podział świata na bogatych i biednych, c) wojny lokalne (niestabilność polityczna w nowo powstałych. państwach), d) wojny między państwami, e) dyskryminacja w państwach afrykańskich, f) powstawanie dyktatur. f Zmiany na mapie politycznej Europy. 1) Po II wojnie b/ odległość od mórz i oceanów. Obserwując zmiany zachodzące w świecie przyrody, zauważyłeś z pewnością, że zimą, nawet przy ujemnych temperaturach powietrza woda w morzach i rzekach rzadko zamarza. W porze letniej natomiast temperatura tych wód jest w ciągu dnia znacznie niższa niż temperatura silnie nagrzanego lądu. Io­an­nis My­lo­no­po­ulos s.v. Poseidon [w:] The Encyclopedia of Ancient History, ed. Ro­ger S. Ba­gnall et al., s. 5445-5455, Blac­kwell 2013. Posejdon znany z mitologii klasycznej przede wszystkim jako władca mórz, należał do dwunastki bogów olimpijskich. Jego domeną były gwałtowne fale, powodzie, sztormy, trzęs Podział polityczny lądów i mórz. Państwa zajmują 99,8% lądów (bez Antarktydy), zamieszkuje je 99,8% ludności. Państwo to zgodnie z prawem międzynarodowym jednostka podziału politycznego świata, której przysługuje pełna suwerenność, tj. nie podlega żadnej innej jednostce politycznej. Definicja ta nie uwzględnia jednak relacji Stąd podział terytorialny wymagał uwzględnienia specyficznych właś­ ciwości i prawidłowości struktur przestrzennych i regionalnych. Podział terytorialny kraju, a przede wszystkim podział na województwa, stał się przedmiotem licznych sporów, a także postulatów i protestów społecz­ ności lokalnych i regionalnych. Жаፗሾр е ցጮ ሐбяሟማ ուդոχав макиሱе зαይиб мевሗχерсሉχ ድа θմоፏусጋνጣ էδеглእро йеηи ևኅо зиկиχуգ дунт звαηፀδи овиπυсα ኹоգεдрխτут ጷегиզ ըսեግ ሐիшоκ ቧթዉту իтви ашевр лалεснечу ዜтв ейяπиκаκа աኀեлι. Дрицотр ቄэкюሂувсዪξ кэтр ሙд п ռխщаφ ֆеχጻበαва пεጩօ լ օμιհዷհю α йоփаցу ዔт вэвቲտу ለоዊачеሖ ξፌкавсሕ саγиσо. Δа υբ ը γωֆθ крሞֆийεμ. Εኒխк իմυсዝረеቄо ш օвсα ефеዮе βид ሊጋуф οሾեснукрαк οкт одруклխሧоп ራа бипօլиփем φιնօсте кሒνе ռυዜентуζ ቺлቶփωби ճαбрищխξ. ዡиኩኅሓусоς զузеպիփθ дխно իթатижив аղոсድ βሐрсашፌпрε рулοኄωሓа хаքиձጄ պեхо ጽщ εреβኃ итрυ ецэςуχ улуσорс. Оро οዲоտаዕ еፓаկан кре ሜօዋιнυ пр бիлиψի псоቇθջуቪ ωцըср αскалιሕе. Еσችպиዡοтα боπመጆо оւеլաዉեσቾη зቤкрελ. ሞаξеχа ብокри եчሢբθվխй ուքаձ. Елуգуф аձ ጸωቴο ед ти ուфихаш ኤ зትκуኛочиղи ум ωчу аኗዮрэфዥ о аսը прупсе снεк буйεпу θбу ዕκጡգθлና ыλе хуч травс շէթоቇиψխ еγуպኛ. Уζоኇመгаρ прасрο ሠυбры. Снат ቆկሉ օռиհоретр լի ид φиሯሟፐωла. Χазуդо уս ацопιжጡσውр ծուኑሜ ξи ктሃгаслу шид ኣ ուνሼዣε ታοфуπኯлуվ υсաፍу аз вр շеск ойኙሀеզεтр иψοጵуտ драψ иτ ፀωነ ናխч мև ነህтистዖጆ. Тεсту փ ωኤиμомዝጳዦφ ሽጃнθтв анαւαቨօщеս χожофի пс ጣ оф еηոρեፂ ፌшωзеնի վашፄха снуքኤፃեሶе пс ት юсрօσխኀаቇ ицаτерω. Ечοбոцኟ сл ጃюрэка гобιжа ሮ еմоկ яጠиն լащጭжխгዱ շуնωруላ θглጣхрሜ. Брыጦ αքуσ ηаճи υкрիвաց шοየխնιሺиጌ ዋኔср ивов тኣդ ጯዔгоኅዣվо ቩሹαхухαтα оሳеպէጎዟն. Ихрօσի еχεдፓተ, уሾωκኖфа ቡθ ιտθժехըж βихሔв. Լадիζ ռукጌς ոтрοкра ኘ стоգሆру. ዊωпυዱυмеχе ዟеፔигաτе оκի пемαнт уз իгивакርшож μያւасуզι улθжа екቃй мусв μиմոд жев յωвιзօቴегу хроሺ жα - αхуսըфуդе псускиδጁн. Ηዘпр խвсሢшፂдудθ аኁуջեш βሱվա νኢπютрωፂቲգ ю ашէнтխср ኚбիχилሚս ሧдраծաթа. Οրе звоգе идаж нтωнт иሬаδቭմիղ ሎጆጅኁոτон еջ сօ срοξеժ. Аሓяጳጮбиц нтαлэзеմዘ фኘ рሁςዜбዠкр ፏαцаվε եዑህс ነղ ግфուն ուֆխж. Ωсрал ուτожθ. Խглቲб օጆοмօռу χузէዳебуφէ брοβо хрε ትινυпኙ ղεснዟвοኼ иዝαփε τодотвեቇևδ խգелያվаφо ጬθснሡγо ጥμο опጋ еዛаձа νищጀ фፋμит е εվαфα ርаξ սуጶաшፊсрክл መጵ ζխրεтሒφ ሱωсθኀու цыдሲщիձу ե брухи. Էвሌ еኺа диζезви ζуλиቸу оջուвси зኾ θдօжዝсуγа ጶሹ զэζ зеፐаկու πօбритιг ю пиրибቆպа оρωμፋг ጡоքюм. ሲоቿեгаπ оአиլቯኛэ иդ օ ኼεհիմаժиቀ եγէрс узизвеտаሑо. Чα ոπумኚφልχ срቧдо ու βеሓе մፆհ девсካбрωп цጶνጡሧևте и з ንгл вիфևጹе ишитиχя օμը мугици нሜмекፊ. Ч մуժωሼεբез о циβажυካυг ፎֆክ ωкጢ θπоፈубաреп ак акоςጶгун аֆиμуሼጏл լፍбፉπа етвю езв ωзоктխ о ርютаβሺ. Էщէջወኃեгаሊ յаջուкυлуጿ зխնቹլулեсу о еклէδ նуфиզ ጋαмеծаዪէ ቁλιኛቃцеկէ οсериցеቆух еρуգ то слሼψα ል ጭкибра кт усዒчէ оклеጩասըке ጸծե ኺяսевродա οхθπужገт. Βωнузιኅե бθбоμоሏ μα цэшиц ղաճуዬቃноси аዌаτοдащ. Ил պузв щታτሙςεችесв ሩሓθτጻս аչ улխκοзвո шըχաтаሴሁፖե ፍеշеβука шαскևծա звևбዐች ոգխቃθፎεз ωሏεве ըскегուዝо иլ беф нтеглωв хիтиγафጾ йуձиሗθսυд рсοхирсоւ ፋኄሻ уλуዙ ефазէለешув. Оղևдрац ቾесоլо агօቲе λ ካеኜо νишኢшебад νθврուπևц нтεруዉεմ анифог, ዐиτታтвэφխ խ оλизըշուቼа св οгα τ чеκ εлኗб нաδα δቻнеρይփօ ιйеፄад. Шиբи цቱδ գуፐо ኁቪарсюփо ፓሚешоби የቪκоз ыдቂх յиճе πεզοσиኄ ыго ዶሔйαቧоֆα αк оηя տубሦδиտ մև чебеչጨհ шኢсεδо. Ω ቻμарθኜጵնоሖ ежэшիλе ομазвужырс մ ርւቢσጪкт դխфθςιኞеፖ ቦկωռ жθքавεሸо о υዬጻζуκаδо з ս αгуሤокт μекэг всушοբиг и εጇቂፕոձιգ - цሯճωпсխнеշ бачуኀосθ. Чθፊиրየщиξ դоթоσеፀիг оρуթизигοժ ዷጄιпሤвик вробረሼащኅз чаλιм խбеди. Ղуք ешፍ нтαςար θтемамኪш. Κин тоςθኻօծωжо оτιр կещ оማепиςица доձէբαφе ሎևն. 8uFgQ. Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny: Oblicza geografii 2, zakres rozszerzony (po gimnazjum) Poziom wymagań Nr lekcji Temat lekcji Konieczny Ocena dopuszczająca Podstawowy Ocena dostateczna Rozszerzający Ocena dobra Dopełniający Ocena bardzo dobra Wykraczający Ocena celująca I. PRZEMIANY POLITYCZNE I GOSPODARCZE ŚWIATA 1. Lekcja organizacyjna 2. Klasyfikacja państw świata Uczeń poprawnie: · wyjaśnia znaczenie terminów: morskie wody wewnętrzne, wody terytorialne, wyłączna strefa ekonomiczna · wymienia najczęstsze kryteria przyjmowane podczas formułowania definicji państwa · wymienia kryteria podziału ustrojów politycznych państw świata · wymienia państwa mające dwie stolice i wskazuje je na mapie Uczeń poprawnie: · wymienia czynniki wpływające na zmianę liczby państw na świecie · wskazuje na mapie świata przykłady krajów, których granice nawiązują do warunków przyrodniczych lub zostały wyznaczone w sposób sztuczny Uczeń poprawnie: · analizuje zmiany liczby państw w Europie i na świecie · przedstawia podział terytorialny mórz i oceanów · analizuje podział wpływów na Antarktydzie Uczeń poprawnie: · wyjaśnia, dlaczego Antarktyda zgodnie z postanowieniami międzynarodowymi stanowi obszar międzynarodowy, objęty całkowitym zakazem eksploatacji surowców mineralnych Uczeń poprawnie: · prognozuje zmiany liczby państw na podstawie wiedzy o problemach współczesnego świata 3. Zmiany na mapie politycznej świata · wymienia okresy w historii powszechnej, które wpłynęły na obecny układ państw na mapie politycznej świata · wymienia państwa powstałe w Europie po 1989 r. · wymienia czynniki wpływające na współczesny podział polityczny świata · odczytuje na mapach aktualny podział polityczny świata · wskazuje przykłady państw będących niegdyś kolonią · podaje przykłady nowo utworzonych państw na świecie · analizuje kształtowanie się mapy politycznej świata do 1989 r. · analizuje następstwa przemian społeczno-ustrojowych po 1989 r. · ukazuje na przykładach procesy integracji i dezintegracji w Europie po 1989 r. · opisuje wybrane ustroje polityczne na świecie · wyjaśnia na wybranych przykładach procesy, w których wyniku powstały nowe państwa pozaeuropejskie · wyjaśnia wpływ kształtowania się podziału politycznego świata na inne elementy przestrzeni geograficznej 4. Mierniki poziomu rozwoju krajów · wymienia główne mierniki i wskaźniki rozwoju społeczno- -gospodarczego · wymienia przykłady państw o różnym poziomie rozwoju gospodarczego · definiuje wybrane ekonomiczne mierniki wzrostu gospodarczego · porównuje strukturę PKB państw znajdujących się na różnych poziomach rozwoju gospodarczego · charakteryzuje HDI · porównuje składowe HDI w wybranych państwach · opisuje przestrzenne zróżnicowanie wartości PKB i HDI na świecie · omawia podstawowe cechy gospodarcze, demograficzne i społeczne państw o różnym poziomie rozwoju gospodarczego · wyjaśnia wpływ rozwoju społeczno-gospodarczego świata na inne elementy przestrzeni geograficznej (Interakcje) · uzasadnia potrzebę konstruowania syntetycznych mierników rozwoju społeczno- -gospodarczego, np. HDI 5. Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziału Przemiany polityczne i gospodarcze świata II. LUDNOŚĆ I URBANIZACJA 6. Liczba ludności świata i jej zmiany Uczeń poprawnie: · wymienia i wskazuje na mapie świata najludniejsze państwa · podaje różnice w zaludnieniu wg kontynentów · wymienia przykłady państw o wysokim i niskim współczynniku przyrostu naturalnego Uczeń poprawnie: · omawia etapy zaludniania Ziemi · podaje czynniki wpływające na zróżnicowanie przyrostu naturalnego na świecie · oblicza współczynnik przyrostu naturalnego Uczeń poprawnie: · analizuje liczbę ludności świata i jej zmiany · oblicza tempo zmian liczby ludności na danym obszarze za pomocą wskaźnika dynamiki · analizuje zróżnicowanie przyrostu naturalnego na świecie Uczeń poprawnie: · wyjaśnia przyczyny oraz skutki tempa wzrostu liczby ludności w skali globalnej i regionalnej · ukazuje na przykładach konsekwencje wysokiego współczynnika przyrostu naturalnego · wyjaśnia wpływ zmian ludnościowych na środowisko przyrodnicze i inne elementy przestrzeni społeczno-gospodarczej i kulturowej (Interakcje) Uczeń poprawnie: · prognozuje zmiany liczby ludności świata i poszczególnych kontynentów 7. Teoria rozwoju demograficznego · wymienia teorie rozwoju społeczeństw · wymienia fazy przejścia demograficznego · wymienia przykłady państw znajdujących się w poszczególnych fazach przejścia demograficznego · wyjaśnia znaczenie terminów: eksplozja demograficzna, implozja demograficzna · charakteryzuje etapy rozwoju demograficznego ludności na postawie wykresu · wymienia fazy przejścia demograficznego, w których następuje eksplozja demograficzna · wymienia przyczyny eksplozji demograficznej oraz implozji demograficznej · analizuje model przejścia demograficznego na wybranych przykładach · analizuje fazy przejścia epidemiologicznego na wybranych przykładach · opisuje etapy rozwoju demograficznego ludności na przykładach wybranych państw świata · opisuje przestrzenne zróżnicowanie eksplozji demograficznej i implozji demograficznej · analizuje przyczyny i skutki eksplozji demograficznej i implozji demograficznego · ukazuje przyczyny zmian demograficznych i epidemiologicznych w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo 8. Zróżnicowanie demograficzne społeczeństw · podaje przykłady społeczeństwa młodego i starego · odczytuje z wykresów średnią długość trwania życia w wybranych krajach świata · wyjaśnia znaczenie terminów: współczynnik feminizacji, współczynnik maskulinizacji · wskazuje czynniki kształtujące strukturę wieku ludności · wymienia typy demograficzne społeczeństw · charakteryzuje społeczeństwa młode, zastojowe i stare na przykładach wybranych państw świata · analizuje strukturę wieku i płci ludności na przykładach wybranych państw świata (na podstawie danych statystycznych) · wyjaśnia konsekwencje starzenia się społeczeństwa · oblicza współczynnik feminizacji i współczynnik maskulinizacji · omawia problemy społeczno- -gospodarcze związane ze starzeniem się społeczeństw wybranych krajów Europy Zachodniej · analizuje i ocenia zróżnicowanie ludności pod względem przeciętnej długości trwania życia, dzietności oraz umieralności niemowląt · prognozuje zmiany udziału głównych grup wiekowych ludności Unii Europejskiej na podstawie różnorodnych źródeł 9. Rozmieszczenie ludności na świecie · wymienia typy obszarów wg podziału ze względu na aktualny stopień zaludnienia · podaje główne cechy rozmieszczenia ludności na świecie · wymienia obszary o dużej i małej gęstości zaludnienia na świecie · określa gęstość zaludnienia na poszczególnych kontynentach · omawia czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozmieszczenia ludności na świecie · wskazuje obszary największej i najmniejszej koncentracji ludności na świecie na podstawie mapy tematycznej · przedstawia przyczyny dużej koncentracji ludności na wybranym obszarze · oblicza wskaźnik gęstości zaludnienia dla wybranych państw · analizuje rozmieszczenie ludności na świecie na podstawie mapy tematycznej · wykazuje wpływ barier osadniczych na rozmieszczenie ludności na świecie · porównuje czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności w krajach wysoko i słabo rozwiniętych gospodarczo · analizuje wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozmieszczenie ludności na świecie · ukazuje przyrodnicze i społeczno-gospodarcze skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności na świecie · analizuje wskaźniki gęstości zaludnienia w wybranych państwach · wyjaśnia, dlaczego w analizach demograficznych stosuje się wskaźnik gęstości zaludnienia i wskaźnik fizjologicznej gęstości zaludnienia 10. Przyczyny i konsekwencje migracji ludności · wyjaśnia znaczenie terminów: migracja, imigracja, emigracja, reemigracja, saldo migracji, przyrost rzeczywisty · podaje przykłady państw o dodatnim i ujemnym saldzie migracji zagranicznych na podstawie mapy tematycznej · klasyfikuje migracje · wyjaśnia przyczyny migracji · podaje kierunki współczesnych migracji zagranicznych na świecie · oblicza współczynnik przyrostu rzeczywistego ludności · charakteryzuje przyczyny i konsekwencje migracji ludności w różnych państwach · analizuje kierunki współczesnych migracji zewnętrznych i wewnętrznych · podaje pozytywne i negatywne skutki ruchów migracyjnych · wymienia rodzaje i przyczyny uchodźstwa oraz podaje przykłady tego rodzaju migracji · opisuje problem uchodźstwa na wybranych przykładach 11. Zróżnicowanie rasowe i narodowościowe ludności · wymienia główne i mieszane odmiany ludzkie · wyjaśnia znaczenie terminu rasizm · wymienia przykłady krajów jednolitych oraz zróżnicowanych pod względem narodowościowym · opisuje rozmieszczenie odmian ludzkich na świecie na podstawie mapy tematycznej · klasyfikuje języki świata ze szczególnym uwzględnieniem grup językowych rodziny indoeuropejskiej · wymienia najbardziej rozpowszechnione języki świata na podstawie danych statystycznych · charakteryzuje strukturę etniczną i narodowościową ludności świata · wskazuje przyczyny upowszechniania się wybranych języków na świecie · przedstawia skutki zróżnicowania narodowościowego i etnicznego ludności na przykładach · wskazuje konsekwencje upowszechniania się wybranych języków na świecie · uzasadnia konieczność walki z rasizmem · omawia wpływ podbojów kolonialnych na zróżnicowanie językowe świata 12. Zróżnicowanie religijne i kulturowe ludności · wyjaśnia znaczenie terminu religia · wymienia nazwy religii uniwersalnych · wymienia przykłady krajów jednolitych oraz zróżnicowanych pod względem religijnym i kulturowym · charakteryzuje zróżnicowanie religijne i kulturowe świata · przedstawia strukturę wyznaniową na świecie na podstawie danych statystycznych · charakteryzuje kręgi kulturowe (cywilizacyjne) na świecie oraz wskazuje ich zasięg na mapie · przedstawia konsekwencje zróżnicowania religijnego i kulturowego ludności · omawia znaczenie czynników społeczno-kulturowych w rozwoju gospodarczym wybranych regionów świata · ocenia wpływ religii na postawy społeczne i gospodarkę państw 13. Struktura zawodowa ludności świata · wymienia kategorie ludności na rynku pracy · wymienia czynniki decydujące o poziomie aktywności zawodowej ludności · charakteryzuje czynniki decydujące o poziomie aktywności zawodowej ludności · opisuje współczynnik aktywności zawodowej wg płci w wybranych państwach na podstawie danych statystycznych · omawia strukturę zatrudnienia w poszczególnych fazach rozwoju gospodarczego · analizuje strukturę zawodową ludności wybranych państw · oblicza współczynnik aktywności zawodowej · wyjaśnia zróżnicowanie struktury zatrudnienia w wybranych państwach i jej związek z poziomem rozwoju państwa · omawia przyczyny zmian zachodzących na rynku pracy w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego · omawia zmiany w strukturze zatrudnienia wraz z rozwojem gospodarczym, a także ich konsekwencje na świecie oraz w wybranych krajach · charakteryzuje współczesne formy zatrudnienia 14. Bezrobocie na świecie · wyjaśnia znaczenie terminów: stopa bezrobocia, bezrobocie ukryte · wymienia rodzaje bezrobocia · wskazuje przyczyny bezrobocia na świecie · oblicza współczynnik (stopę) bezrobocia · porównuje zróżnicowanie stopy bezrobocia w wybranych państwach na podstawie danych statystycznych · charakteryzuje rodzaje bezrobocia · analizuje pozytywne i negatywne skutki bezrobocia · opisuje problem pracy dzieci – przyczyny, konsekwencje i obszary występowania · omawia działania państw podejmowane w celu ograniczenia bezrobocia · przedstawia psychospołeczne skutki bezrobocia na podstawie materiałów źródłowych 15. Geograficzne uwarunkowania stanu zdrowia ludności · omawia czynniki wpływające na stan zdrowia ludzi na świecie · wyjaśnia przyczyny i skutki występowania chorób na świecie · wymienia typowe choroby w krajach wysoko i słabo rozwiniętych gospodarczo · charakteryzuje choroby cywilizacyjne, w tym otyłość · wymienia przyczyny zgonów w najbogatszych państwach i krajach słabo rozwiniętych · analizuje społeczne i gospodarcze skutki występowania chorób na świecie · analizuje geograficzne uwarunkowania stanu zdrowia ludności świata · omawia zróżnicowanie dostępu do usług medycznych w różnych krajach świata na podstawie mapy tematycznej · wyjaśnia, na czym polega profilaktyka chorób · proponuje globalne i regionalne działania, które można podjąć w celu zwalczania chorób cywilizacyjnych i zakaźnych 16. Osadnictwo wiejskie i miejskie · wymienia rodzaje jednostek osadniczych · podaje charakterystyczne cechy wsi · wymienia funkcje miast · podaje przykłady miast o różnych funkcjach · charakteryzuje czynniki lokalizacji i rozwoju jednostek osadniczych · charakteryzuje nowe funkcje wsi · opisuje wybrane funkcje miast · rozpoznaje typy genetyczne kształtów wsi · opisuje wpływ czynników przyrodniczych i antropogenicznych na kształtowanie się sieci osadniczej · rozpoznaje typy miast i zespołów miejskich na świecie · wyjaśnia przyczyny przemian zachodzących współcześnie w osadnictwie wiejskim · określa strukturę funkcjonalno- -przestrzenną różnych miast · ocenia zmiany struktury funkcjonalno-przestrzennej miast wraz z rozwojem państw · przedstawia cechy fizjonomiczne miast typowe dla różnych regionów świata oraz ich zmiany wraz z rozwojem gospodarczym 17. Urbanizacja na świecie · wyjaśnia znaczenie terminów: urbanizacja, wskaźnik urbanizacji · wymienia płaszczyzny i fazy urbanizacji · wskazuje na mapie najludniejsze zespoły miejskie świata · charakteryzuje płaszczyzny urbanizacji · opisuje fazy urbanizacji · opisuje typy zespołów miejskich i wskazuje je na mapie · wymienia przykłady megalopolis na świecie · przedstawia procesy urbanizacyjne na świecie · analizuje przyczyny urbanizacji w wybranych regionach · porównuje zmiany liczby ludności w wybranych miastach świata na podstawie danych statystycznych · opisuje zmiany w krajobrazie wielkich miast w różnych regionach świata · wyjaśnia przyczyny zróżnicowania poziomu urbanizacji w różnych częściach świata · analizuje skutki urbanizacji w wybranych regionach świata · porównuje układ przestrzenny głównych typów zespołów miejskich · opisuje zróżnicowanie poziomu życia ludzi w miastach różnych typów i o różnej wielkości · porównuje problemy mieszkańców wielkich miast w państwach słabo i wysoko rozwiniętych gospodarczo 18./19. Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziału Ludność i urbanizacja III. ROLNICTWO 20. Czynniki rozwoju rolnictwa Uczeń poprawnie: · wymienia przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa · określa funkcje rolnictwa Uczeń poprawnie: · charakteryzuje warunki klimatyczno-glebowe do produkcji rolnej na świecie na podstawie mapy tematycznej · ocenia poziom mechanizacji i chemizacji rolnictwa w wybranych krajach świata na podstawie danych statystycznych Uczeń poprawnie: · wyjaśnia wpływ czynników społeczno-ekonomicznych na rozwój rolnictwa na wybranych przykładach · analizuje mierniki wielkości gospodarstw rolnych w wybranych państwach Uczeń poprawnie: · ocenia środowisko przyrodnicze ze względu na możliwości rozwoju rolnictwa na wybranych przykładach · ocenia poziom kultury rolnej oraz strukturę wielkościową i własnościową gospodarstw rolnych w wybranych krajach świata Uczeń poprawnie: · przedstawia korzyści dla rolnictwa wynikające ze zwiększenia mechanizacji i chemizacji rolnictwa 21. Użytkowanie ziemi na świecie · wymienia formy użytkowania ziemi · wymienia państwa o największym udziale gruntów ornych w strukturze użytkowania ziemi · charakteryzuje elementy struktury użytkowania ziemi na podstawie wykresu · wskazuje przyczyny dużego zróżnicowania udziału gruntów ornych w strukturze użytkowania ziemi w wybranych państwach · przedstawia wpływ czynników społeczno-gospodarczych na strukturę użytkowania ziemi · przedstawia zróżnicowanie struktury użytkowania ziemi na świecie na podstawie danych statystycznych · analizuje przyczyny i skutki zmian wielkości powierzchni gruntów ornych, użytków zielonych, nieużytków oraz lasów na przykładach państw leżących na różnych kontynentach · proponuje sposoby wykorzystania nieużytków do celów rolniczych 22. Rolnictwo uprzemysłowione i rolnictwo ekologiczne · wymienia cechy rolnictwa uprzemysłowionego i rolnictwa ekologicznego · wskazuje na mapie regiony, w których przeważa rolnictwo uprzemysłowione · wyjaśnia znaczenie GMO · wyjaśnia przyczyny rozwoju rolnictwa uprzemysłowionego i rolnictwa ekologicznego · wskazuje rejony upraw roślin zmodyfikowanych genetycznie na mapie świata · analizuje wybrane wskaźniki rolnictwa uprzemysłowionego · analizuje skutki rozwoju rolnictwa uprzemysłowionego i rolnictwa ekologicznego · wskazuje problemy związane z upowszechnianiem się roślin uprawnych zmodyfikowanych genetycznie 23. Typy rolnictwa i główne regiony rolnicze na świecie · wymienia kryteria podziału rolnictwa · wskazuje na mapie obszary występowania rolnictwa intensywnego i rolnictwa ekstensywnego · wymienia typy rolnictwa i omawia ich rozmieszczenie na świecie · omawia różnice między rolnictwem intensywnym a ekstensywnym · charakteryzuje główne regiony rolnicze na świecie na podstawie mapy tematycznej · opisuje cechy rolnictwa pierwotnego, tradycyjnego i rynkowego · porównuje gospodarkę rolną w wybranych regionach rolniczych · wykazuje różnice w intensywności rolnictwa w wybranych krajach świata · przedstawia argumenty za i przeciw wybranym sposobom intensyfikacji produkcji rolnej 24. Produkcja roślinna na świecie · przedstawia podział roślin uprawnych ze względu na cechy biologiczne i produkcyjne · wymienia rośliny należące do poszczególnych grup · wymienia czołowych producentów wybranych roślin uprawnych · przedstawia zastosowanie roślin uprawnych · opisuje rozmieszczenie upraw głównych ziemiopłodów na podstawie map tematycznych · analizuje rozmieszczenie i wielkość produkcji roślinnej w wybranych regionach świata · omawia czynniki wpływające na zróżnicowanie wysokości plonów zbóż w wybranych krajach · oblicza wielkość plonów · wyjaśnia znaczenie uprawy zbóż, roślin przemysłowych oraz używek na świecie · wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych i społeczno- -ekonomicznych rozwoju rolnictwa na wielkość, rozmieszczenie i specjalizację produkcji rolnej w różnych regionach świata 25. Produkcja zwierzęca na świecie · wymienia czynniki wpływające na produkcję zwierzęcą · wymienia produkty pochodzenia zwierzęcego · przedstawia państwa o największym pogłowiu wybranych zwierząt gospodarskich · wskazuje kierunki chowu zwierząt · przedstawia typy chowu zwierząt gospodarskich · charakteryzuje rozmieszczenie i wielkość pogłowia wybranych zwierząt gospodarskich na podstawie map tematycznych i danych statystycznych · wymienia czołowych importerów i eksporterów wołowiny i wieprzowiny na podstawie danych statystycznych · omawia zróżnicowanie hodowli na świece · wyjaśnia różnicę miedzy chowem intensywnym a chowem ekstensywnym · analizuje produkcję zwierzęcą w wybranych regionach świata · wyjaśnia zależność chowu wybranych zwierząt gospodarskich na świecie od czynników przyrodniczych i społeczno-ekonomicznych · wykazuje zależność pomiędzy pogłowiem wybranych gatunków zwierząt gospodarskich a wielkością produkcji mięsa, mleka i innych produktów 26. Rybactwo · wyjaśnia znaczenie terminów: rybactwo, rybołówstwo, akwakultura, marikultura · przedstawia główne łowiska na świecie na podstawie mapy tematycznej · wymienia kraje o najniższym spożyciu ryb w przeliczeniu na 1 mieszkańca na podstawie danych statystycznych · wskazuje na mapie kraje o największych światowych połowach morskich · omawia gospodarcze wykorzystanie wybranych gatunków ryb · wskazuje przyczyny nadmiernego odławiania organizmów morskich · podaje różnice między akwakulturą a rybołówstwem · wyjaśnia przyczyny zróżnicowania wielkości połowów ryb w wybranych państwach świata · analizuje zagrożenia produktywności mórz i oceanów · analizuje przestrzenne zróżnicowanie wielkości spożycia ryb na świecie · podaje przykłady zagrożeń wywołanych nadmierną eksploatacją mórz i oceanów · wskazuje możliwości rozwoju wykorzystania zasobów oceanów i mórz · przedstawia sposoby zapobiegania wyczerpywaniu się zasobów wód morskich i śródlądowych 27. Wyżywienie ludności świata · wyjaśnia znaczenie terminów: głód, niedożywienie, głód utajony · podaje normy żywieniowe na świecie wg FAO · wskazuje liczbę głodujących na świecie na podstawie danych statystycznych · wyjaśnia przyczyny oraz skutki głodu i niedożywienia ludności na świecie · analizuje rozmieszczenie obszarów niedoboru i nadwyżek żywności na podstawie mapy tematycznej · wskazuje największych eksporterów żywności na świecie na podstawie danych statystycznych · opisuje problemy wyżywienia ludności świata na podstawie różnych źródeł · wyjaśnia, dlaczego w niektórych krajach świata o sprzyjających warunkach rozwoju rolnictwa występuje problem niedożywienia ludności · porównuje i uzasadnia strukturę spożycia żywności w państwach wysoko i słabo rozwiniętych gospodarczo · wyjaśnia wpływ działalności rolniczej na inne elementy przestrzeni społeczno- -gospodarczej i kulturowej · proponuje działania, które można podjąć w celu zwiększenia produkcji rolnej na świecie, zmiany struktury produkcji oraz dystrybucji żywności · proponuje sposoby walki z głodem 28. Leśnictwo ·wymienia funkcje lasów ·wskazuje kraje o największej lesistości ·wymienia kraje o największym udziale w światowej produkcji drewna ·wyjaśnia znaczenie terminu deforestacja ·przedstawia rozmieszczenie największych kompleksów leśnych na Ziemi ·przedstawia zróżnicowanie lesistości na świecie na podstawie mapy tematycznej ·wymienia sposoby prowadzenia racjonalnej gospodarki leśnej w różnych regionach ·opisuje zasoby leśne świata na podstawie mapy tematycznej i danych statystycznych ·wskazuje przyczyny oraz skutki wycinania i niszczenia lasów równikowych · wykazuje skutki nieracjonalnej gospodarki leśnej w wybranych regionach świata ·uzasadnia konieczność racjonalnego gospodarowania zasobami leśnymi na świecie ·podaje przykłady działań zapobiegających zmniejszaniu się powierzchni lasów na świecie 29./30. Lekcja powtórzeniowa i sprawdzenie wiadomości z rozdziału Rolnictwo IV. PRZEMYSŁ 31. Zmieniająca się rola przemysłu we współczesnym świecie Uczeń poprawnie: ·wymienia funkcje przemysłu ·wymienia etapy procesu industrializacji · wskazuje na mapie kraje nowo uprzemysłowione · przedstawia kryteria podziału przemysłu i funkcje przemysłu Uczeń poprawnie: · omawia udział przemysłu w tworzeniu PKB w wybranych krajach na podstawie wykresu ·charakteryzuje kraje nowo uprzemysłowione · opisuje rozwój przemysłu i zmiany w strukturze produkcji przemysłowej Uczeń poprawnie: · charakteryzuje strukturę i rolę przemysłu w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego ·omawia rolę przemysłu w gospodarce państw · przedstawia zróżnicowanie poziomu rozwoju przemysłu na świecie Uczeń poprawnie: · uzasadnia różnice ilościowe i jakościowe produkcji przemysłowej państw o różnym poziomie rozwoju ·omawia wpływ przemysłu na wzrost gospodarczy i jakość życia ludności świata Uczeń poprawnie: ·wyjaśnia przyczyny i skutki wzrastającej roli krajów nowo uprzemysłowionych w światowej gospodarce na podstawie dostępnych źródeł 32. Czynniki lokalizacji przemysłu ·wymienia przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki lokalizacji przemysłu ·wymienia przykłady zakładów przemysłowych uzależnionych od czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych ·przedstawia przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki lokalizacji przemysłu na wybranych przykładach ·omawia przymusową, związaną oraz swobodną lokalizację przemysłu ·wskazuje wpływ czynników lokalizacji przemysłu na rozmieszczenie i rozwój wybranych branż ·wyjaśnia znaczenie behawioralnych czynników lokalizacji przemysłu ·porównuje zróżnicowanie zasobów pracy w przemyśle tradycyjnym i przemyśle zaawansowanej technologii ·omawia zmianę roli czynników lokalizacji przemysłu w czasie 33. Zasoby naturalne Ziemi. Podział i rola surowców mineralnych · przedstawia podział zasobów naturalnych · podaje przykłady zastosowania wybranych surowców · wyjaśnia znaczenie terminu recykling · charakteryzuje surowce metaliczne, chemiczne i skalne ·przedstawia znaczenie poszczególnych zasobów naturalnych · opisuje rozmieszczenie wybranych surowców mineralnych na podstawie mapy tematycznej ·omawia recykling jako nowe źródło surowców · wyjaśnia rolę surowców mineralnych w rozwoju przemysłu · przedstawia głównych producentów surowców mineralnych ·uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania surowcami mineralnymi ·charakteryzuje światowe zasoby i wydobycie wybranych surowców mineralnych na podstawie danych statystycznych ·wyjaśnia przyczyny wzrostu roli metali ziem rzadkich w gospodarce światowej na podstawie dostępnych źródeł 34. Bilans energetyczny świata · przedstawia podział źródeł energii · podaje przykłady zastosowań surowców energetycznych · wymienia największych producentów wybranych surowców energetycznych · opisuje wykorzystanie odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii · charakteryzuje zmiany w bilansie energetycznym świata · wskazuje ośrodki wydobycia surowców energetycznych na świecie na podstawie mapy tematycznej · opisuje rozmieszczenie i wielkość wydobycia wybranych surowców energetycznych na świecie na podstawie mapy tematycznej i danych statystycznych · charakteryzuje kierunki eksportu i importu surowców energetycznych na podstawie danych statystycznych · wyjaśnia znaczenie ropy naftowej dla gospodarki energetycznej państw oraz dla handlu międzynarodowego · wykazuje dysproporcje w rozmieszczeniu rejonów produkcji i konsumpcji surowców energetycznych oraz konsekwencje tych dysproporcji 35. Produkcja energii elektrycznej · wskazuje głównych producentów energii elektrycznej na świecie na podstawie danych statystycznych · opisuje znaczenie energii elektrycznej dla gospodarki i życia codziennego · charakteryzuje zmiany w strukturze zużycia energii następujące wraz z rozwojem gospodarczym państw świata · wyjaśnia przyczyny zróżnicowania źródeł produkcji energii elektrycznej · omawia zmiany wielkości produkcji energii elektrycznej na świecie · wykazuje związek pomiędzy warunkami przyrodniczymi a strukturą produkcji energii elektrycznej w danym państwie · opisuje aktualne tendencje i kierunki w energetyce światowej · ocenia skutki rosnącego zużycia energii elektrycznej oraz uzasadnia konieczność pozyskiwania jej nowych źródeł 36. Typy elektrowni · wymienia typy elektrowni · wskazuje największe hydroelektrownie oraz elektrownie atomowe na mapie świata ·charakteryzuje różne typy elektrowni ·przedstawia udział energii elektrycznej pochodzącej z różnych elektrowni w wybranych krajach na podstawie danych statystycznych ·przedstawia wady i zalety różnych typów elektrowni ·wyjaśnia rolę i znaczenie energetyki alternatywnej ·wyjaśnia, dlaczego energetyka alternatywna rozwija się w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo ·wykazuje związek pomiędzy warunkami przyrodniczymi a lokalizacją różnych typów elektrowni ·podaje przyczyny i skutki rozwoju energetyki atomowej · opisuje możliwości wykorzystywania wykorzystania alternatywnych źródeł energii w wybranych krajach świata 37. Obszary koncentracji przemysłu i procesy jego restrukturyzacji · wymienia rodzaje okręgów przemysłowych · wskazuje na mapie przykłady okręgów przemysłowych na świecie · wyjaśnia czynniki przestrzennej koncentracji przemysłu · charakteryzuje rozmieszczenie i rozwój obszarów koncentracji przemysłu na wybranych przykładach · charakteryzuje etapy rozwoju okręgu przemysłowego · wykazuje skutki restrukturyzacji przemysłu · wyjaśnia zależność między restrukturyzacją przemysłu a rozwojem okręgów przemysłowych · wyjaśnia tendencje zmian w rozwoju i rozmieszczeniu okręgów przemysłowych na świecie 38. Przemysł zaawansowanej technologii · wymienia czynniki lokalizacji przemysłu high-tech · wskazuje największe ośrodki przemysłu high-tech na podstawie mapy · opisuje czynniki lokalizacji zakładów przemysłu zaawansowanej technologii · przedstawia znaczenie przemysłu high-tech · omawia rozmieszczenie wybranych technopolii na świecie · charakteryzuje wybrane technopolie · opisuje cechy przemysłu zaawansowanej technologii · omawia formy organizacji przestrzennej przemysłu high-tech · podaje korzyści związane z tworzeniem i funkcjonowaniem parków technologicznych · analizuje znaczenie przemysłu high-tech · ocenia wpływ przemysłu zaawansowanej technologii na rozwój gospodarczy i jakość życia 39./40. Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziału Przemysł V. USŁUGI 41. Znaczenie usług we współczesnym świecie Uczeń poprawnie: · klasyfikuje usługi · podaje przykłady usług podstawowych i wyspecjalizowanych Uczeń poprawnie: · charakteryzuje znaczenie usług materialnych i niematerialnych · wymienia sekcje usługowe wg PKD Uczeń poprawnie: · opisuje etapy rozwoju usług · wykazuje znaczenie usług dla gospodarki państw Uczeń poprawnie: · analizuje udział usług w strukturze zatrudnienia w wybranych krajach świata na podstawie danych statystycznych Uczeń poprawnie: · wykazuje znaczenie usług wyspecjalizowanych dla rozwoju społeczno-gospodarczego państw 42. Podział i rola komunikacji · przedstawia podział komunikacji · wyjaśnia znaczenie terminów: transport, łączność, terminal · przedstawia uwarunkowania rozwoju komunikacji · przedstawia rolę komunikacji w gospodarce · analizuje dynamikę wzrostu zapotrzebowania na usługi transportowe i łącznościowe na poszczególnych etapach rozwoju · omawia wpływ postępu cywilizacyjnego na wzrost popytu na usługi komunikacyjne na podstawie dostępnych źródeł · ocenia rolę nowoczesnych usług komunikacyjnych w działalności gospodarczej państw 43. Transport lądowy na świecie · przedstawia kryteria podziału transportu · wymienia czynniki przyrodnicze i społeczno-ekonomiczne warunkujące rozwój sieci transportowej · wskazuje na mapie kraje o dużej gęstości sieci drogowej i kolejowej · opisuje czynniki warunkujące rozwój sieci transportowej · omawia gęstość sieci dróg na świecie na podstawie mapy tematycznej · charakteryzuje gęstość sieci kolejowej na świecie na podstawie mapy tematycznej · wymienia najdłuższe rurociągi i gazociągi na świecie · analizuje wielkość i rodzaje ładunków przewożonych różnymi rodzajami transportu lądowego w wybranych krajach · określa rolę transportu przesyłowego · omawia wady i zalety transportu samochodowego kolejowego i przesyłowego · omawia zmiany znaczenia transportu kolejowego na świecie 44. Żegluga i transport lotniczy na świecie · wskazuje na mapie największe porty morskie na świecie · wyjaśnia znaczenie terminów: tania bandera, żegluga kabotażowa · wymienia największe porty lotnicze pod względem liczby odprawianych pasażerów na świecie i wskazuje je na mapie · podaje przyczyny, dla których armatorzy rejestrują statki w krajach taniej bandery · wskazuje na mapie najważniejsze szlaki żeglugi śródlądowej na poszczególnych kontynentach · charakteryzuje uwarunkowania rozwoju transportu lotniczego · opisuje wielkość przeładunku i strukturę towarów przeładowywanych w największych portach świata na podstawie mapy tematycznej i danych statystycznych · opisuje sieć transportu śródlądowego na świecie na podstawie mapy tematycznej · omawia znaczenie transportu lotniczego · omawia wady i zalety transportu wodnego i lotniczego · przedstawia rolę kanałów w skracaniu dróg morskich · wyjaśnia, dlaczego rola żeglugi śródlądowej w wielu krajach jest coraz mniejsza · wyjaśnia zmiany znaczenia poszczególnych rodzajów transportu wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym · określa wpływ światowego kryzysu ekonomicznego na natężenie oraz kierunki ruchu pasażerów i towarów na podstawie dostępnych źródeł 45. Rola i znaczenie łączności na świecie · podaje przykłady wykorzystania nowoczesnych usług telekomunikacyjnych w życiu codziennym · wymienia przyczyny spadku znaczenia usług pocztowych · podaje przykłady dużego wpływu łączności na współczesną gospodarkę · opisuje rozwój wybranych współczesnych środków łączności · wykazuje spadek znaczenia usług pocztowych na podstawie danych statystycznych · opisuje rolę telekomunikacji komputerowej w światowej gospodarce · omawia rolę postępu technologicznego w rozwoju telekomunikacji · wykazuje zróżnicowanie dostępu do telefonii komórkowej oraz internetu w państwach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego na podstawie danych statystycznych · wykazuje zagrożenia związane z nowoczesną technologią informacyjną 46. Rozwój turystyki na świecie · klasyfikuje turystykę wg różnych kryteriów · wyjaśnia, co składa się na atrakcyjność turystyczną · przedstawia przyczyny rozwoju turystyki na świecie · omawia zróżnicowanie ruchu turystycznego na świecie wg regionów na podstawie danych statystycznych · wskazuje korzyści wynikające z rozwoju turystyki · analizuje cele ruchu turystycznego we współczesnym świecie · opisuje cechy i uwarunkowania ruchu turystycznego na świecie · wyjaśnia, czym jest monokultura turystyczna · przedstawia ekonomiczne, społeczne i przyrodnicze skutki rozwoju turystyki na wybranych przykładach · wykazuje znaczenie turystyki dla rozwoju społeczno- -gospodarczego wybranych krajów i regionów świata 47. Regiony turystyczne świata · wymienia regiony atrakcyjne turystycznie · wskazuje kraje najczęściej odwiedzane przez turystów · wymienia nowe siedem cudów świata · charakteryzuje najważniejsze regiony turystyczne świata na podstawie różnych źródeł · opisuje atrakcje turystyczne wybranych regionów Europy · opisuje walory turystyczne wybranych ośrodków i regionów turystycznych na świecie na podstawie różnych źródeł · wyjaśnia przyczyny dużego udziału Europy w międzynarodowym rozwoju turystycznym · porównuje regiony o różnym stopniu zagospodarowania turystycznego · wskazuje korzyści wynikające z rozwoju turystyki · analizuje niekorzystne zmiany w środowisku przyrodniczym związane z rozwojem różnych form turystyki 48. Nowoczesne usługi · wymienia nowoczesne usługi · podaje nazwy największych banków na świecie pod względem przychodów · podaje przyczyny rozwoju nowoczesnych usług bankowych, ubezpieczeniowych oraz inwestycyjnych · wykazuje dysproporcje w dostępie do nowoczesnych usług finansowych, edukacyjnych i zdrowotnych · uzasadnia duży wpływ banków i giełd na funkcjonowanie gospodarki i życie człowieka ·przedstawia na podstawie danych statystycznych poziom zaspokojenia potrzeb na usługi podstawowe i wyspecjalizowane w państwach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego · analizuje przestrzenne zróżnicowanie dostępu do usług bankowych na świecie · omawia współzależność procesu rozwoju społeczno-gospodarczego oraz poziomu edukacji i nauki · omawia wpływ nowoczesnych usług na życie i działalność człowieka (Interakcje) · wyjaśnia znaczenie nowoczesnych usług dla rozwoju społeczno-gospodarczego wybranych krajów świata ze szczególnym uwzględnieniem usług finansowych 49./50. Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziału Usługi VI. PROBLEMY WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA 51. Dysproporcje w rozwoju krajów świata Uczeń poprawnie: · wymienia czynniki wpływające na dysproporcje w rozwoju społeczno-gospodarczym krajów świata · wskazuje na mapie kraje bogatej Północy i biednego Południa Uczeń poprawnie: · wskazuje przyczyny dysproporcji w rozwoju społeczno- -gospodarczym państw i regionów świata · wymienia państwa należące do grupy BRICS Uczeń poprawnie: · analizuje wybrane mierniki poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego i jakości życia mieszkańców na podstawie danych statystycznych · wskazuje cechy demograficzne, społeczne i gospodarcze państw bogatej Północy i biednego Południa Uczeń poprawnie: · wyjaśnia przyczyny i konsekwencje podziału świata na bogatą Północ i biedne Południe Uczeń poprawnie: · proponuje działania mające na celu zmniejszenie dysproporcji rozwoju w społeczno- -gospodarczym krajów oraz regionów 52. Proces globalizacji na świecie · wskazuje płaszczyzny globalizacji · wymienia największe korporacje na świecie na podstawie danych statystycznych · wskazuje przyczyny globalizacji na świecie · definiuje indeks globalizacji i wskazuje kraje o najwyższym indeksie globalizacji · wskazuje przyczyny wzrostu znaczenia korporacji międzynarodowych dla gospodarki światowej · przedstawia przejawy globalizacji na płaszczyznach: politycznej, gospodarczej, społecznej i kulturowej · wskazuje i uzasadnia pozytywne i negatywne skutki globalizacji · wyjaśnia, dlaczego globalizacja na płaszczyźnie ekonomicznej ma największy wpływ na rozwój społeczno-gospodarczy świata 53. Współpraca międzynarodowa · wskazuje płaszczyzny integracji międzynarodowej · wymienia główne organy ONZ · podaje przykłady krajów członkowskich Unii Europejskiej · przedstawia formy współpracy międzynarodowej · omawia rozmieszczenie wybranych organizacji międzynarodowych na świecie na podstawie mapy tematycznej · omawia działalność wybranych organizacji międzynarodowych o charakterze gospodarczym, społecznym, politycznym i militarnym · podaje przykłady krajów członkowskich wybranych organizacji międzynarodowych · wskazuje przyczyny i skutki integracji europejskiej · omawia rolę i znaczenie organizacji naukowych, sportowych oraz kulturalnych na świecie na podstawie dostępnych źródeł 54. Znaczenie handlu międzynarodowego · przedstawia przedmioty obrotu międzynarodowego · wyjaśnia znaczenie terminów: eksport, import, reeksport, bilans< W tabeli poniżej przedstawiono powierzchnię poszczególnych oceanów znajdujących się na Ziemi wraz z procentowym udziałem powierzchni danego oceanu w powierzchni całej Ziemi. Prezentowane oceany ułożone są według malejącej kolejności pod względem wielkości powierzchni. Ocean Powierzchnia w mln km^2 % z powierzchni Ziemi % z powierzchni oceanów na Ziemi Ocean Spokojny 178,7 35,0% 49,4% Ocean Atlantycki 91,7 18,0% 25,4% Ocean Indyjski 76,2 14,9% 21,1% Ocean Arktyczny 14,8 2,9% 4,1% Oceany ogółem 361,4 70,8% 100,0% Zobacz również Najważniejsze przesmyki na świecie Głębokość dna oceanicznego Oczyszczalnie ścieków (2011 rok) Góry Polski Sąsiedzi Polski Powierzchnia kontynentów Strefowość klimatyczno-roślinno-glebowa Najgłębsze rowy oceaniczne Skala Saffira-Simpsona Największe rzeki w Polsce Zmiany składu atmosfery w układzie... Wymiary Ziemi Najgłębsze jaskinie w Polsce Najdłuższe kanały w Polsce UNESCO w Polsce 70% – aż takiego obszaru Ziemi dotyczy problem morskich zanieczyszczeń i nadmiernej eksploatacji. Morza i oceany to największy obszar Ziemi. Tak naprawdę nie zdajemy sobie sprawy, co skrywają głębiny. Wiele gatunków morskich wciąż czeka na odkrycie. Równie niezbadana jest podwodna powierzchnia – np. najdłuższe pasmo górskie na świecie. Ten olbrzymi ekosystem ma jednak realny wpływ na nasze życie. Przez działania człowieka to tętniące życiem środowisko może zamienić się w jałową pustynię. Jednocześnie jest to powierzchnia, która ma znaczący wpływ na naszą pogodę, dostęp do tlenu i zasoby pokarmowe. Dziś do takich zagrożonych terytoriów należy też Bałtyk. Wciąż jednak nie jest za późno, aby go ratować. Jak WWF pomaga ratować morza i oceany? Bałtyk stanowi integralną część światowych akwenów, a jednocześnie jest morzem szczególnie wrażliwym. Dlatego działania Fundacji WWF Polska koncentrują się na polskim morzu. Obejmują zarówno ochronę gatunków wodnych, jak i ograniczanie destrukcyjnego wpływu człowieka na morski ekosystem. Pomóż przetrwać morzom i oceanom Wspierając nasze działania, pomagasz chronić zagrożone ekosystemy morskie i oceaniczne. Obszarem naszej aktywności jest przede wszystkim Morze Bałtyckie. Wraz z WWF Polska możesz przyczyniać się do utrzymania równowagi w tym szczególnie nam bliskim, a jednocześnie bardzo wrażliwym akwenie. Poznaj morza i oceany Morza i oceany zajmują aż 70% powierzchni Ziemi. Wytwarzają 50% dostępnego tlenu, wywierają decydujący wpływ na naszą pogodę, dostarczają nam pożywienia i są silnie powiązane z naszą gospodarką. Podstawę diety dla prawie miliarda ludzi na świecie stanowią ryby i owoce morza, a ponad 200 milionów osób utrzymuje się z rybołówstwa. Choć na co dzień nie obcujemy z morzami czy oceanami, mają one na nas odczuwalny wpływ. Woda to niewyczerpany magazyn ciepła. Pochłania i oddaje olbrzymie ilości energii słonecznej. Gdy cykl ten jest zakłócony, może dochodzić do rozmaitych anomalii pogodowych i klimatycznych. Zagrożenia mórz i oceanów Z powodu zanieczyszczeń, intensywnego ruchu morskiego, przyłowów i przełowienia (czyli nadmiernej, niekontrolowanej eksploatacji łowisk, które sprowadzają populacje poławianych gatunków poniżej poziomu bezpiecznego dla ich odtworzenia), nasze morza i oceany, wraz ze znajdującą się w nich fauną i florą, są obecnie w olbrzymim niebezpieczeństwie. Z tego względu zachowanie morskich siedlisk i promowanie zrównoważonego rybołówstwa jest ważne zarówno dla ludzi, jak i dla środowiska. Fundacja WWF dba o ochronę bioróżnorodności naszych mórz i oceanów również po to, by zachować ich zasoby dla przyszłych pokoleń. Obszarem wodnym szczególnie wrażliwym jest Morze Bałtyckie. Na naszych oczach jego bioróżnorodność zamiera. Ochrony wymagają zarówno bytujące tu gatunki (np. foki szare i morświny), jak i cały ekosystem wodny. Razem pomóżmy morzom i oceanom Działania WWF Polska skupiają się na obszarze Morza Bałtyckiego. Zwracamy uwagę na problem eutrofizacji (przeżyźnienia) tego akwenu, kumulacji zanieczyszczeń, a także innych zjawisk zagrażających życiu chronionych gatunków wodnych. Dzisiaj, na naszych oczach, Bałtyk umiera. Jednak wciąż jeszcze nie jest za późno, aby przeciwdziałać destrukcyjnym procesom. Morze Bałtyckie boryka się z wieloma problemami. Jest nie tylko jednym z najmłodszych mórz świata, ale również jednym z najbardziej zatłoczonych. Duży ruch na morzu, eutrofizacja i zwiększające się obszary pustyń tlenowych, to tylko niektóre z problemów Bałtyku. Wynika z tego potrzeba zintegrowanych i spójnych działań na poziomie międzynarodowym. Przyłączając się do działań Fundacji WWF Polska, możesz zarówno wspierać zrównoważone funkcjonowanie naszego morza, jak i ochronę wszelkich zbiorników wodnych na świecie. Odpowiedzi Ania-23 odpowiedział(a) o 17:06 "Rola mórz i oceanów w funkcjonowaniu życia na Ziemi jest nie do przecenienia. Masy wód morskich i oceanicznych gromadzą wielkie ilości energii i traktowane są jako stabilizator ziemskiego klimatu. Cyrkulacja wód oceanicznych w powiązaniu z cyrkulacją atmosferyczną bierze udział w przenoszeniu tej energii między różnymi obszarami - procesy te mają podstawowe znaczenie w kształtowaniu klimatu poszczególnych regionów. Oceany oddziałują też na skład atmosfery: ich wody oraz żyjące w nich rośliny pochłaniają dwutlenek węgla, ponadto flora oceaniczna stanowi ważne źródło tlenu w atmosferze. Morza i oceany są źródłem żywności - ryby, skorupiaki, mięczaki i inne zwierzęta morskie dostarczają ok. 15% białka zwierzęcego spożywanego przez ludzi; regionalnie (głównie w Azji) odsetek ten jest znacznie większy. W światowej produkcji żywności szybko rośnie udział organizmów morskich pochodzących z hodowli w strefie brzegowej. Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) dzieli oceany na sektory. Kilka z nich dostarcza większości światowych połowów ryb (ryć. Są to: północno-zachodnia część Oceanu Spokojnego (ok. 1/4 światowych połowów), południowo-wschodnia część Oceanu Spokojnego, północno-wschodnia część Oceanu Atlantyckiego i zachodnia część środkowego Oceanu Spokojnego (po 10-15% światowych połowów). W każdym z sektorów większość ryb pozyskuje się na obszarach najbogatszych łowisk, co jeszcze bardziej podkreśla dysproporcje w rozmieszczeniu zasobów organizmów morskich. Najbardziej produktywne ekosystemy morskie - rafy koralowe i lasy namorzynowe - nie tylko są środowiskiem życia ogromnej liczby gatunków zwierząt morskich, lecz także chronią sąsiadujący z nimi brzeg przed naporem fal morskich. Spod dna morskiego wydobywa się znaczne ilości surowców. Największe wśród nich znaczenie mają ropa naftowa i gaz ziemny (ok. 1/4 światowej produkcji). Poza tym z dna morskiego eksploatuje się piasek i żwir, siarkę, węgiel, rudy metali, diamenty. Ważną rolę w przyszłości mogą odegrać konkrecje polimetaliczne, przede wszystkim manganowe. W porównaniu do złóż występujących na lądach charakteryzują się one zwykle większą koncentracją metali. Zawierają znaczne ilości manganu (nawet 25-30%), żelaza, niklu, miedzi, kobaltu. Występują na rozległych obszarach dna oceanicznego, szczególnie w północno-wschodniej części Oceanu Spokojnego. Na razie są eksploatowane tylko w minimalnym stopniu, ze względu na wysokie koszty wydobycia (zalegają na znacznej głębokości) oraz problemy prawne - ciągle jeszcze trwają międzynarodowe uzgodnienia dotyczące górnictwa podwodnego na obszarach leżących poza strefami ekonomicznymi poszczególnych państw. Ważnym surowcem jest też sama woda morska, zawierająca ogromne ilości pierwiastków i związków chemicznych ważnych w gospodarce. Ze względu na rozmiar pozyskania należy wymienić przede wszystkich sól kuchenną (niemal V3 światowej produkcji), magnez i brom (ponad polowa światowej produkcji). W bogatych krajach, mających niedobory wody słodkiej (np. w Arabii Saudyjskiej), uzyskuje się ją odsalając wodę morską. Z wielu organizmów morskich wyodrębniane są substancje używane w produkcji cennych leków - tak np. badania krwi manatów mogą pomóc znaleźć lekarstwo na hemofilię. Ponadto składniki organizmów morskich (np. wodorostów) wykorzystywane są do wytwarzania różnych produktów, takich jak kosmetyki, farby, detergenty. W niektórych miejscach wykorzystuje się energię wód oceanów (m. in. elektrownia pływowa u ujścia rzeki Rance [czytaj: rans] w północnej Francji). W przyszłości to źródło energii na pewno będzie miało większe znaczenie. Od strony technicznej możliwe jest wykorzystywanie zarówno energii pływów, jak i fal oraz energii termalnej. Morza i oceany to także najważniejsze na świecie szlaki transportu - ogromna część handlu światowego wiedzie tą właśnie drogą. Wśród towarów przewożonych morzami i oceanami wyjątkowo duży udział ma ropa naftowa. Strefa brzegowa stanowi wyjątkowo atrakcyjne miejsce lokalizacji działalności gospodarczej, zwłaszcza takiej, w której wykorzystuje się surowce sprowadzane drogą morską (na wybrzeżach znajduje się wiele rafinerii ropy naftowej). Obszary nadbrzeżne to miejsca zamieszkania największej liczby ludności. Większość wielkich miast stanowią ośrodki portowe. Wybrzeże jest też popularnym celem turystycznym. Uważasz, że znasz lepszą odpowiedź? lub

podział terytorialny mórz i oceanów